บทความนีมี้วัตถุประสงค์เพื่อ 1) ทบทวนพรมแดนความรู้ว่าด้วยแนวคิดประเพณีประดิษฐ์และรัฐนาฏกรรมในสังคมไทย 2) พัฒนาข้อเสนอแนวคิดเหล่านีเ้พื่อประยุกต์ใช้ในการศึกษาชุมชนจินตกรรมในสังคมไทย บทความนีใ้ ช้ วิธีศึกษาจากเอกสารทางวิชาการที่เกี่ยวข้อง ผลการศึกษาพบว่า ในสังคมไทย ประเพณีประดิษฐ์เป็นการศึกษาการเปลี่ยนแปลงความหมายเพื่อตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงของสังคม ในขณะที่รัฐนาฎกรรมเป็นการศึกษาถึงความยิ่งใหญ่ของรัฐ อย่างไรก็ตาม การศึกษาทัง้ สองแนวทางยังไม่มีการอธิบายที่เชื่อมโยงเข้าด้วยกันเพื่อประยุกต์ใช้กับการอธิบายความเป็นชุมชนจินตกรรมในสังคมไทย บทความนีต้ ้องการอภิปรายว่าชุมชนจินตกรรมไม่ได้ถูกนิยามจากรัฐไทยเพียงเท่านัน้ ทว่าชุมชนท้องถิ่นก็สามารถพัฒนาประเพณีที่มีนัยของความเป็นรัฐ นาฏกรรมด้วยเช่นกัน ซึ่งแง่มุมดังกล่าวสะท้อนความเป็นชุมชนจินตกรรมที่มีอานาจรัฐและอานาจท้องถิ่นซ้อนกันอยู่ บทความนีต้องการเสนอว่าการบูรณาการการศึกษาประเพณีประดิษฐ์และรัฐนาฏกรรมจะสามารถสะท้อนปฏิบัติการและความสัมพันธ์ของผู้คน ชุมชนและรัฐในบริบทชุมชนจินตกรรมของสังคมไทยสมัยใหม่ได้