ประวัติศาสตร์ของมนุษยชาติในสังคมวัฒนธรรมที่ต่าง ๆ ทั่วโลกบอกเราว่า การมุ่งที่จะพัฒนาไปในทางวัตถุหรือความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจเพียงอย่างเดียวนั้น ไม่ใช่คำตอบที่นำความผาสุกมาให้กับมนุษย์ ดังนั้นการศึกษาใด ๆ ก็ตามที่เป็นไปเพื่อกำหนดเปลี่ยนแปลงหรือพัฒนาสรรพสิ่งต่าง ๆ ล้วนแล้วขาดเสียซึ่งความสัมพันธ์ที่เกี่ยวข้องกับมนุษย์ สังคม และวัฒนธรรมไม่ได้ การศึกษาทำความเข้าใจเกี่ยวกับสังคมและวัฒนธรรม จึงเป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยเสริมสร้างให้สามารถดำเนินวิถีชีวิตและกิจกรรมต่าง ๆ ที่อยู่บนพื้นฐานของการคำนึงถึงคุณค่าของวัฒนธรรมและจิตใจของมนุษย์ที่อยู่ร่วมกันในสังคมด้วย เอกสารฉบับนี้จัดทำขึ้นเพื่อใช้ประกอบการเรียนการสอนสำหรับนิสิตระดับปริญญาตรี สาขาพัฒนาสังคม มหาวิทยาลัยพะเยา โดยเป็นการพยายามรวบรวมเรียบเรียงเนื้อหาเกี่ยวกับแนวคิดพื้นฐานทางสังคมและวัฒนธรรมโดยใช้องค์ความรู้ทางสังคมวิทยาและมานุษยวิทยาจากคณาจารย์หลากหลายท่านในหนังสือเล่มต่าง ๆ มากมาย นอกจากนั้น เอกสารเล่มนี้รวบรวมจากประสบการณ์ที่ได้รับการจากบรรยายในชั้นเรียนของคณาจารย์อีกทางหนึ่ง ในขณะที่ผู้เรียบเรียงอยู่ในฐานะเป็นนักเรียนทางสังคมวิทยาและมานุษยวิทยาระดับปริญญาตรี และปริญญาโท อย่างไรก็ตาม เนื้อหาในฉบับนี้ มันมิได้หมายถึงเป็นความรู้ทางสังคมวัฒนธรรมทั้งหมดทั้งมวลที่หาอ่านได้จากเอกสารฉบับเล็ก ๆ ที่กำลังถืออยู่ในมือ แต่จะเป็นความรู้ที่เข้าใจได้ลึกซึ้งยิ่งขึ้นก็ต่อเมื่อ ได้รับความใส่ใจจากผู้อ่าน โดยเฉพาะนิสิตที่จะต้องเข้าฟังการบรรยายในชั้นเรียนและไปค้นคว้าตลอดจนศึกษาหาความรู้เพิ่มเติมตลอดเวลาจากในเอกสารตำราต่าง ๆ ที่กล่าวถึงแนวคิดทางสังคมและวัฒนธรรมทั้งภาษาไทยและภาษาต่างประเทศประกอบด้วย ความผิดพลาดคงมีอยู่ในเอกสารฉบับนี้ไม่มากก็น้อย ผู้เรียบเรียงขอน้อมรับข้อติติงและพร้อมจะปรับปรุงแก้ไข ขอขอบพระคุณมหาวิทยาลัยพะเยาที่มอบหมายภาระการสอนให้ผู้เรียบเรียงรับผิดชอบ